Maymun
MAYMUNLAR
Şimdiye kadar gözden geçirdiğimiz hayvan gruplarının bir özelliği çeşitlerinin çokluğu idi. Hemen her hayvan türünün devleri ve cüceleri, alelade tipleri ve görünüşü ile davranışlarındaki acayipliklerden ötürü ötekilerle akraba olduklarına inanmakta güçlük çektiğimiz çeşitleri vardır. Boyu 12 -13 santimi geçmeyen minik maki ve küçük marmoset ile 300 kilo ağırlığındaki goril gibi farklı üyeleri olan maymun gruplarında da aynı duruma raslıyoruz.
Eski zooloji kitapları genellikle maymungillerle başlamaktaydı. İnsanoğlu da aslında bu gruptan olduğu için maymungiller, hayvanlar arasında birinci ve en ileri olmak vasfına layık görülmüştü. Hakikatte ise maymunlar ancak bir bakımdan diğer hayvanlardan ileridirler. Beyinlerinin bazı kısımları ve özellikle insanlarda yargılama gücünü kontrol eden kısım olan asıl beyin, onlarda epeyce gelişmiştir. Yoksa birçok hayvanlar görme, işitme, koku alma, kuvvet ve beden gelişmesi bakımlarından onlardan daha ileridir.
Bu grupun üyeleri arasında zihin yapıları bakımından da çok fark vardır. Mesela, makilerde, ortalama memelilerden daha ileri bir zeka göze çarpmaz. Buna karşılık gerçek maymunlar, mesela, tepelerinde asılı bir yiyeceğe uzanabilmek için ellerinin altındaki cisimleri üst üste yığmakla bir cins yargılama güçleri olduğunu ispat etmişlerdir. Orangutan m beyni insanınkine benzer, fakat büyüklük ve ağırlık bakımından şüphesiz onun seviyesine erişemez. Küçük maymunların beyin ağırlıkları ise vücutlarına kıyasla diğer memelilerin çoğundan fazladır.
Bu hayvanların çoğu tropikal bölgelerde yaşarlar. Genel olarak onlara, Ekvator'u çevreleyen kuşağın daha kuzeyinde veya güneyinde raslamayız. Dört büyük insansı maymun, yani şempanze, orangutan, jibon ve goril de bu sıcak bölgede yaşarlar.
Babuin ve tırmanamıyacak kadar ağırlaşan yaşlı goril gibi bazı üyelerin dışındaki bütün maymungiller vakitlerinin çoğunu ağaçların üzerinde geçirirler. Bu hayvanlarda çeviklik ve hareketlerin koordinasyonu ön plândadır.turkeyarena.com
Bir hayvanat bahçesini ziyaret edince, bir maymunun veya yakın akrabalarından birinin ellerine dikkatle bakın. Yükseklerdeyken, onların o harikulade hareket özgürlüğüne nasıl ulaştıklarım anlarsınız.
Maymungillerin ellerinin ve ayaklarının beşer parmağı vardır. Bunların tırnakları, uçlarının korunması için, insanlardaki gibi yassılmıştır. Pençeli olan «maki»lerle «marmo set» ler bu kaidenin dışındadırlar. Maymunların çoğunda başparmağın diğer parmaklardan ayrı olması, hayvanın tutmak istediği cisimleri mengene gibi kavramasını mümkün kılar. Maymunlar kollarını öne ve arkaya doğru da serbestçe sallıyabilirler. Bu grupun tipik üyeleri dört ayak üzerinde yürürlerse de, daha ileri bir gelişme seviyesindeki türler dik durup insan gibi iki ayak üzerinde yürümek eylemini gösterirler.
YAPRAK VE MEYVA YERLER
Maymunun yüzüne de dikkatle bakın. Hayvanın yüzünün ve çenesinin ne kadar kısa olduğu dikkatinizi çekecektir. İleri maymunların insanınkine benzeyen bir ağzı ve otuz iki dişi vardır. Bu dişler diğer hayvanlardaki kadar ustalık kazanmamıştır. Maymunlar genellikle otçuldurlar. Çoğunluğu meyva. yaprak, çiçek vs. ile beslenir. Fakat bazıları yumurta, böcek, hatta kuş gibi hayvansal gıdalar da yerler.
Bu hayvanların bir kısmı sudan hoşlanırlar ve büyük bir ustalıkla yüzüp dalabilirler, fakat gerçek anlamda suda yaşıyan hayvanlar değillerdir. Maymunlarla insansı maymunlar gündüzün hareket halindedirler, geceyi ise dinlenerek ve uyuyarak geçirirler. Fakat "maki", «lori» ve «galago» gibi bazı türler diğer hayvanlara uyarlar. Geceleyin ayakta olmalarına mukabil,gündüzün uyur ve dinlenirler.
vücudu kıllarla kaplıdır.
GÖZLERİ KESKİNDİR
Ağaç üzerinde yaşıyan bir nayvan için, görüşün keskin olması birinci derecede önemlidir. Maki'lerin, maymunların ve insansı maymunların iri gözleri vardır. Bu gözler, diğer hayvanlara kıyasla yüzlerinin daha önündedir, böylece düz bir hat halinde ileriye bakmaları ve sık yağmurlu, karmakarışık ormandaki bitki kümelerinin ötesini görmeleri mümkün olur.
Maymunlarla insansı maymunlar, insan gibi çift gözle bir tek resim görürler; derinlik görüşleri de kusursuzdur. Bazıları renk de görürler. Diğer hayvanlardan farklı olarak, cisimleri aşağı yukarı bizler gibi gördükleri söylenebilir. Bu ağaç hayvanları için koku alma duygusu, görme kadar hayati önem taşımaz.Bundan ötürü de burunları başka hayvanlarınkinden kısadır. Kulakları iyi gelişmiş olmakla beraber, memeden yoksundurlar.
DİKKATE DEĞER KUYRUKLARI VE SESLERİ
İnsansı maymunların kuyruğu yoktur. Fakat grupun hemen bütün diğer üyeleri genellikle uzun ve iyice gelişmiş bir kuyruğun sahibidir. Bundan, ağaçların üzerinde dengelerini sağlamak yolunda faydalanırlar. Güney ve Orta Amerika maymunlarının çoğunda kuyruğun, ek olarak sarılma ve kavrama hüneri de vardır. Bundan ötürü de fazladan bir el gibi kullanılır. Eski Dünya maymunlarında bu tip kuyruğa raslamayız.turkeyarena.com
İlkel ve ileri maymunlarda incelemeye değer başka özellikler de vardır. Hayvanat bahçesinde «babuin» lere ve «mandril» lere baktığınız zaman, kaba etlerindeki kaba ve pürüzlü yamalar derhal dikkatinizi çeker. Bunlar, yıhn bazı mevsimlerinde parlak bir renge bürünürler. Bazı maymunlar sakallıdır. Hepsinin vücudu kıllarla kaplıdır.
Bu yaratıkların çıkardıkları sesler muhteliftir. Meselâ, gorilin gırtlaktan kopan bir kükremesi vardır. Şempanze ise havlamaya benzer boğuk bir ses çıkarır. «Jibon» ile «uluyan maymun» un sesleri o kadar gürdür ki, bir buçuk kilometre, hatta daha uzak mesafeden duyulabilirler. Ekseri maymunlar ıslığımsı ve âdeta ağlamaklı bir ses çıkarırlar.
ARKADAŞ CANLISI YARATIKLARDIR
Maymunların bütün türleri çoğunlukla klan hayatı yaşarlar. Aile grupları teşkil ederler. Fakat ayrı ayrı gruplar birleşmedikleri gibi, aralarına yabancı da kabul etmezler. Buna karşılık, toplum hayatı yaşamaktansa, tek başına geçinip giden münzevi tipler de vardır.turkeyarena.com
Erkek maymunlar aile erkeği değillerdir; yavruları büyütme ve besleme işini tamamiyle dişiye bırakırlar. Genellikle tek olan yavrular âciz olarak dünyaya gelirler. Dişi yavrusunu her gittiği yere taşır. Yavru çoklukla annesinin iki meme başından birine asılır; daha büyüyünce de omuzlarına yerleşir. Erkek, aile sorumluluğundan tamamiyle yoksun değildir; ailesi bir tehlikeyle karşılaştığı vakit kahraman kesilir .