Arı

Arı, bir böcek türüdür.
Zar kanatlılar takımının üyeleridirler. Zar kanatlıların özelliği; içinde enine ve boyuna damarcıklar bulunan ve iki çift saydam zar şeklinde kanatlarının olmasıdır. Vücutları yumuşak yapıdaki yoğun bir kıl örtüsüyle kaplıdır. Arıların vücudu baş, göğüs ve karın olmak üzere üç kısımdan meydana gelir.

Başın ön kısmında koklama ve dokunma organı olarak kullanılan bir çift anten yer alır. Başın iki yanında birer petek gözü ve tepesinde üç nokta gözü vardır. Göğüs halkalarına bağlı üç çift bacaktan öndekilerde duyargaları temizleyen arka bacağın ayaklarında çiçek tozu toplamağa yarayan tertibat vardır. Ağız organları, yalayıp emici, bazılarında kemiricidir. İkinci ve üçüncü göğüs halkalarından birer çift kanat çıkar. Ön kanatlar, arka kanatlardan daha büyüktür. Arka kanatların ön kenarlarında bir sıra kıl çengel bulunur. Uçuş esnasında çengeller ön kanatlara bağlanarak kanat çiftleri birlikte hareket ederler. Ana arı ile işçi arıların son karın halkalarında birer zehir iğnesi vardır.

Dişilerde, karın kısmının arka ucunda içeri çekilebilen yumurtlama borusu bulunur. Bununla yumurtalar istenilen yerlere (petek, bitki veya hayvanların içlerine) bırakılır. Testereli arılarda yumurta koyma boruları isminden de anlaşılacağı gibi testere şeklinde dişlidir. Bazı arılarda bu borunun yumurtlamayla ilgisi yoktur. Zehirli iğne şeklini almıştır. Sokmaya ve bağlı olduğu zehir bezinin salgılarını akıtmaya yarar.

Vücudu meydan getiren halkaların yan taraflarında on çift nefes deliği vardır. Gövdenin içindeki hava boruları ve hava kesecikleri bu deliklere bağlıdır. Yemek borusunun genişlemesi ile bir bal midesi meydana gelmiştir. Emilen bal ve çiçek öz suları, kovana döndükten sonra boşaltılır ve peteklerde bal toplanır.

Bir kovan içinde yaşayan bal arıları üç tipe ayrılır: 1) 3000-4000 kadar işçi arı, 2) 100-150 kadar erkek arı, 3) Bir tane ana arı.

Yaşadığı yerler: Dünyanın çiçekli alanları. Özellikleri: 15-25 mm boyunda. Vücut genellikle çok tüylü. Çoğu soliter(yalnız), az bir kısmı cemiyet hayatı yaşar. Ömrü: Bal arısının faal işçileri 6 hafta, erkekler 5-6 ay, bey arı 4-5 yıl yaşar. Çeşitleri: Bal, çömlekçi, mazı, kağıt, tarla, kazıcı, testereli, sondajcı arı çeşitleri meşhurdur.

Yaban arılarının çoğu yalnız yaşarlar. Bal arıları, cemiyet hayatı yaşayan, polen ve balla beslenen çok faydalı böceklerdir.

Bal arısı (Apis mellifica): Cemiyet hayatı en düzenli hayvan bal arısıdır. Dünyanın her tarafına yayılmış olmakla birlikte anavatanı Batı Asya veya Anadolu olarak bilinir. Yabani şekilde yaşayan iki türü daha bulunmakla birlikte, evcilleştirilen sadece “Apis mellifica” olarak bilinen türdür.

Arılar Nasıl Bal Yaparlar 
Arılar çiçek balı üretmek için çiçek nektarı kullanırlar. Nektar % 80′i sudan meydana gelmiş özel bir besindir. Eğer bir hanımeli çiçeğini gövdesinden çektiyseniz çiçeğin ucundan damlayan akıcı sıvıyı görmüşsünüzdür işte bu nektardır.

Arılar, çiçeklerdeki nektarı toplamak için çubuk boru şeklindeki uzun dillerini kullanır ve bu nektarı karınlarında tutarlar. Arıların aslında iki adet karınları vardır. Bunlardan biri nektarı toplamak için kullandıkları diğeri ise normal olanıdır. Arıların nektarı tuttukları karınları 70 mg nektar barındabilir ve tamamıyla dolduğunda ise arının kendisi kadar ağırlık yapar. Arıların nektarı depoladıkları karınlarını doldurmaları için 100 ile 1500 arasında çiçeğe konmaları gerekmektedir.

Bal arıları kovana dönerler ve topladıkları nektarı diğer işçi arılara aktarırlar. İşçi arılar bal arılarının karınlarındaki nektarı ağızlarıyla emerler. Bu arılar nektarı yarım saat boyunca çiğnerler. Bu süre içinde enzimler nektarın içindeki şekeri basit şekere dönüştürürler böylece hem arılar için sindirilebilir hale gelir hem de kovan içinde bakterilere karşı korunmuş olur. Bu aşamadan sonra arılar nektarı suyun buharlaştığı ve koyu şurubun oluştuğu peteklere dağıtırlar. Arılar kanatlarını yelpaze gibi kullanarak nektarın daha çabuk kurumasını sağlarlar. Bal yeteri kıvama geldiğinde arılar petekte bulunan altıgen hücrelerin üstünü balmumu ile kapatırlar.

ARI ÇEŞİTLERİ

Sarı Arı

Sarı arının anavatanı İtalya’nın Sicilya adasıdır. Görünüm e petek üzerinde duruşu ile sakin arı türleri olarak bilinir. Bu arı türü hızlı üreme özelliğine sahiptir.

Sarı arı, kışı sert geçen bitki örtüsü az olan yerlerde yaşamaları zordur. Yağmacılık özelliği olan sarı arı türünün oğul erme özelliği düşüktür.

Görünüş olarak sakin bir yapıya sahip olan sarı arı ince yapılıdır. Sarı kitin tabakası ile kaplı olan vücudunda sarı kıllar mevcuttur. Karın altında bulunan şerit sayısına (3 şeritli 5 şeritli) göre iki tipi vardır.

Sarı bal arısında çoğalma ilkbaharda başlar sonbahara kadar devam eder. Sarı arı kışın fazla bal tüketir. Akdeniz Bölgesi iklimine ve bitki örtüsüne çok iyi uyum sağlamışlardır.

Sarı bal arısının düzgün petek yapma içgüdüsü mükemmeldir. Kovanı temiz tutma içgüdüleri iyidir.
Diğer arı çeşitlerine göre hastalıklara dayanıklıdırlar.

Siyah Arı
Siyah arının diğer bir adı da esmer arıdır. Dünyanın her tarafında görülmekle birlikte Avrupa ülkelerinde yaygındır. Birçok arı ırkı ile melezleme yapılarak verimi yüksek hatlar elde edilmiştir.

Yapı olarak iri yapılı arı türleri olarak bilinir. Karın altı halkalarında sarı noktalar mevcuttur vücutları uzun ve seyrek kıllarla kaplıdır. Erkek arılardaki kıllar koyu kahverengi olup, nadirde olsa siyah kılda görülebilir.
Siyah arı, dili kısa olduğundan tohumlu bitki nektarından fazla yararlanamadığı için bazı yerlerde tercih edilmezler. Daha ziyade fundalık bitki örtüsü bulunan yerlerde çok çalışkan bir arıdır.

Siyah arı, kışa dayanıklı olduğundan kışı sert geçen yerlerde tercih edilmektedir.

Siyah bal arısının oğul vermesi zayıftır. Yavru verimleri fazla değildir. Gelişmeleri zayıftır. Yavru yerlerinde çok miktarda bal tutarlar. Açlıktan ölme ihtimali zayıftır. Çok tutumlu bir arı türleri sınıfındandır.

Siyah bal arıları üstün bir yaşama gücüne sahiptir. Çok sinirli yapıya sahip olmaları saldırgan olduklarının bir göstergesidir. Toplu olarak düşmanlarına saldırma eğilimi mevcuttur. Kovandan kaçma riskleri vardır. Siyah arı yavru hastalıklarına ve balmumu güvelerine karşı hassas olan arı türleri olarak bilinir.

Carniola (Bal) Arısı

Carniola bal arısının ana vatanı Balkanlardır. İnce yapılı bir arı türü olup, uzun dile sahip bir arı türüdür. Vücudu kısa ve ince kıllarla kaplıdır.

Carniola bal arılarının vücudundaki kitin tabakası koyu renklidir. Karın kısmı parlak renkli kısa kıllarla kaplıdır. Erkeklerdeki kıl renkleri griden kahverengi tonlara doğru değişiklik gösterir.

Carniola bal arısının yavru verimleri yüksektir. Fazla oğul verme eğilimleri vardır. Geniş aile yapısına sahip olmak isterler. Polenleri yeteri miktarda olduğu sürece yavrulamaya devam ederler. Sonbaharda kolonideki sayıları hızla azalır. Kışları küçük aileler halinde geçirirler. Bu nedenle tüketimleri az olduğundan kışı rahat geçirirler. Tohumluk bitkilerden çok iyi yararlanırlar. Çok az propolis kullandıklarından kovanlar ve petekler temiz kalır.

Carniola bal arısı her türlü iklim koşullarına uyma özelliğine sahiptir. Diğer arı ırkları ile melezlemelerinden güçlü ve verimi yüksek arılar elde edilmektedir. Aynı zamanda karniola bal arısı, yavru hastalıklarına diğer arı türlerinden daha dayanıklıdır.

Carniola bal arısı sakin bir yapıya sahiptir. Saldırganlıkları yoktur. Kovan içinden peteği çıkarsanız bile kovanı terk etmezler. Bu durumları da değerlendirilip, oğul verme isteğinin ıslah edilmesi yoluna gidilmektedir. Carniola bal arıları bu özelliklerinden dolayı son zamanlarda en çok aranan arı konumuna gelmiştir.

Kafkas Arısı

Kafkas bal arılarının anavatanı Kafkasya’dır. Kafkas arısı yaşadığı yere göre iki türe ayrlır. Bunlardan birincisi dağlarda yaşayan Kafkas arısı gri renklidir. Kafkas arısının ikinci tipide alçak veya ovalık yerde yaşayan tipidir. Bu tip olan arılar sarı renklidir.

Kafkas bal arılarının en fazla tercih edileni dağ kesiminde yaşayan tipidir. Kafkas arısı aynen carniola bal arısına benzemektedir. Kitin rengi koyu kıl örtüsü açık gridir. Erkeklerde göğüs kılları siyahtır.

Kafkas arısı uysal bir yapıya sahiptir. Yavru verimi yüksektir. Kuvvetli aile oluşumu isterler. Oğul verme özellikleri zayıftır. Kovan içerisinde propolisi çok kullanırlar. Kovan temizliği zordur. Kış için fazla bal depolarlar. Bal verimleri bazı arı türlerine göre yüksektir. Ana arıyı kolay kabul etmezler.

Kafkas bal arıların dağ tipi, ülkemizde Doğu Anadolu Bölgesinde ve Doğu Karadeniz Bölgesi yaylalarında yetiştirilmektedir.

Kıbrıs Bal Arısı

Kıbrıs bal arısı küçük yapılı koyu sarı renklidir. Çok hırçın ve saldırgan bir yapıya sahiptir. Kıbrıs bal arısının bu özelliğinden dolayı kontrol ve idaresi oldukça zordur. Melezleme sonuçlarından iyi sonuçlar alınamadığından fazla tercih edilen bir arı türü değildir. Ülkemizde Akdeniz Bölgesinde azda olsa bulunmaktadır.

Suriye Bal Arısı

Suriye bal arısı aynen Kıbrıs bal arısının özelliklerine sahiptir. Bu özelliklerinden dolayı fazla yetiştirilmemektedir.

Anadolu Arısı

Anadolu arısı genelde esmer renklidir. Sakin tabiatlı bir arı türüdür. Her türlü iklim koşullarına uyum sağlayan Anadolu arısı çok çalışkan bir arı olarak bilinir. Anadolu’nun her tarafında yetiştirilmektedir. Diğer arı türleri ile melezleme çalışmaları da yapılmaktadır.

Arı çeşitleri tabiki bunlarla sınırlı değildir. Ancak ülkemizde ve çevresindeki yaygın olan arı çeşitleri bu kadardır.